- Anasayfa
- Hakkımda
- Şarkı Sözleri
- Makaleler
- Bestekarlar
- Notalar
- Haberler
- Videolar
- Ziyaretçi Defteri
- Önemli Linkler
- Musikişinas Atatürk
- İletişim
İsmail Baha Sürelsan (1912-1998)
Yozgat’ın tanınmış eşraflarından Ahmet Bahâüddin Efendi’nin oğlu olarak 1912 yılında Bursa’da dünyaya gelen İsmail Baha Sürelsan, ilk ve orta öğreniminden sonra Işıklar Askeri Lisesi’nde eğitim gördü. 1935 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden mezun olduktan sonra ise, memuriyet hayatı başladı.
İlk görevi Ziraat Müdürlüğü idi. 1972 yılına kadar, Ziraat Vekâleti Şube Müdürlüğü, Bakanlık Müfettişliği, Zirai Donatım Kurumu Baş Müşavirliği gibi görevlerde bulundu. Türk Sanat Musikisi ile yakından ilgilenen Sürelsan emekli olduğu 1972 yılında, TRT’de Türk Sanat Müziği Uzmanı olarak göreve getirildi.
Müziğe tutkun bir aileden geliyordu İsmail Baha Sürelsan. Küçük yaşlarda bağlama çalmaya merak salmıştı. Daha sonra da Tambur’a gönül verdi. 1925 yılına kadar Bursa’da çeşitli musiki toplantılarına katılması, bilgisini arttırmasına yardımcı olmuştu. Bursa Mevlevihânesi’ ne devam etmesi ise, musiki hayatının en önemli dönüm noktasıdır.
Işıklar Askeri Lisesi’nde müzik öğretmeni Mustafa Rahmi Otman’dan öğrendiği nota bilgisi, burada daha da ilerledi. 1927 yılında Kanuni Salim Bey’le Kanun sazı üzerine çalışmaya başlayan Sürelsan, aynı dönemde klâsik Türk Kültürü’ nün önemli bir dalı olan Karagöz ile ilgili çalışmalar da yaptı.
İsmail Baha Sürelsan, 1945 yılında musiki çalışmalarına ağırlık verdi. Ankara’da uzun yıllar evinde düzenlediği Cumartesi toplantılarına katılan musikişinaslara bildiklerini öğretmeye başladı. Kısa sürede Cumartesi toplantıları bir kurs niteliğine büründü. Gelenlerin sayısı da her geçen gün artıyordu. Bu toplantılar sonunda İsmail Baha Sürelsan çok öğrenci yetiştirdi. Erol Sayan da öğrencilerinden biriydi.
Emekli olduğu yıl göreve başladığı TRT’de Türk Sanat Musikisi Uzmanı olarak, çeşitli komisyonlarda görev yapan Sürelsan, Repertuar Kurulu Başkanlığı, Kültür Bakanlığı Türk Musikisi Komisyonu üyeliği görevlerinde de bulundu. 1968 - 1972 yılları arasında ayrıca Ankara İlâhiyat Fakültesi’nde dini musiki dersleri de veren Sürelsan, 1977 yılında sağlığı nedeniyle Antalya’ya yerleşme kararı aldı.
Sürelsan, TRT Antalya Bölge Müdürlüğü’nde Türk Sanat Müziği uzmanlığı yaparken, Akdeniz Üniversitesi T.S. M. Korosu Şefliği görevlerinde de bulundu. Antalya Radyosu’nda hazırladığı açıklamalı Türk Sanat Musikisi programları büyük ilgi toplayan İsmail Baha Sürelsan’ın, bir müzikolog olarak çeşitli gazete ve dergilerde inceleme yazıları da yayınlandı.
1991 yılında Devlet Sanatçısı unvanını alan sanatçı, klâsik köklere ve ilmî değerlere bağlı olarak tam 75 eser bıraktı arkasında. Türk Sanat Musikisi’nin son döneminin bestekârlarından olan İsmail Baha Sürelsan'ın eserlerinde, klâsik musikinin bütün kaidelerine bağlı olduğu ve melodik yapılarının da ileriye dönük bir anlayışın hakim olduğu görülür.
1977 yılında yerleştiği Antalya’da müzik çalışmalarına devam eden İsmail Baha Sürelsan, 1991 yılında Antalya Büyükşehir Belediyesi bünyesinde yer alan ve kendi adını taşıyan Musiki Evi’nin kurucusu olarak önemli hizmete imza attı.
1996 yılında ilk mezunlarını veren İsmail Baha Sürelsan Musiki Evi’nde çok sayıda öğrenci Türk Sanat Müziği ve Türk Halk Müziği dallarında eğitim gördü. Birçok öğrenci de buradan aldığı eğitimle, Konservatuar sınavlarında başarı sağlayarak eğitim hakkını kazandı.
13 Nisan1998 tarihinde hayata veda eden İsmail Baha Sürelsan, Türk Sanat Müziği’ne kazandırdıklarıyla ölümsüzleşmiştir. (Dr. Nazmi Özalp, Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi,Cilt:2, S:171, Yılmaz Öztuna, Müzik Ansiklopedik Sözlük C: 2 S: 321)
Klasik değerlere önem verdiği şarkılarının önemli bölümü popülerliğin dışında kalmıştır. Buselik makamındaki Semai eseri en çok kullanılan şarkılarından biridir:
Güle sor, bülbüle sor hâlimi, hicranımı dinle
Ağlarım şimdi seviştiğimiz o yerlerde seninle
Sönüyor ruhu hayatım bu tahassürle eninle
Ağlarım şimdi seviştiğimiz o yerlerde seninle
Klasik anlayışından ödün vermezsede şarkıların bir estetik bir zerafet olduğunu gözlemleriz. Acemaşiran makamında bestelediği güftesinde Turgut Tarhan’nın imzası olan Aksak şarkısında bu ifadeleri bulmak mümkündür:
Gönlüm düşüyor çırpınarak gizli kemende
Kız sandalı kalbim gibi oynatma dümende
Râm oldu deniz kollarına aşk ile bende
Gel sandalı kalbim gibi oynatma dümende
Oynak sesinin aksine can verdi uzaklar
Her kuytu bugün kahkahanın yâdını saklar
Hülyalı nefesler beni onlar yakacaklar
Kız sandalı kalbim gibi oynatma dümende
Hazırlayan: Suat Yener
Lütfen kaynak göstererek kullanın.
Musiki repertuarına güzel eserler vermiştir.
Bana hep böyle cefâ etme karışmam küserim | Acem Aşîran | Aksak | Alâeddin Öcal | |
Çekmiyor yâr-i sitemkâr hayli demdir nâzımız | Acem Aşîran | Yürük Semâî | Hilmi Özgen | |
Gönlüm düşüyor çırpınarak gizli kemende (SANDAL) | Acem Aşîran | Aksak | Turgut Tarhan | |
O tebessüm o tavırlar o levendâne hıram | Acem Aşîran | Aksak | Bedri Ziyâ Aktuna | |
SANDAL (Gönlüm düşüyor çırpınarak..) | Acem Aşîran | Aksak | Turgut Tarhan | |
Gözyaşlarımı uğruna tâ katre be katre | Bestenigâr | Aksak | Halit Uzel | |
Beni ihmâl bana isyân beni giryân et | Bûselik | Aksak | Rüştü Şardağ | |
Denizlerin ötesinden ne kaldı beklediğin | Bûselik | Düyek | Fuat Uluç | |
Güle sor bülbüle sor hâlimi hicrânımı dinle | Bûselik | Yürük Semâî | Nâhit Hilmi Özeren | |
Her dalgası bir başka denizdik otuzüç yıl | Evc | Türk Aksağı | Fuat Uluç | |
Ne olur sevgili mehtab bırakıp her sebebi... | Evc | Aksak | Mahmut Nedim Güntel | |
Senin olmuş bu gönül sevgili sensiz olamaz | Evc | Aksak-Curcuna | Mustafa Salkaya | |
Yaz günleri gelsinde açılsın içimiz | Evc | Curcuna | Mahmut Nedim Güntel | |
Dene mızrabını mutrıb çal elin var olsun | Evcârâ | Aksak | Ziyâ Eper | |
Endâmına râm oldu gönül düştü belâya | Ferahfezâ | Aksak | Mahmut Nedim Güntel | |
Sâkîye sitem etme boşalmış diye câmın | Ferahfezâ | Türk Aksağı | Ercüment Berker | |
İltifat etmezse artık gam değil (BENLİĞİMİ SARDI) | Ferahnâk | Düyek | Fuat Uluç | |
Akşam dediler"koyda Hicaz yükselecekmiş" | Hicaz | Aksak | Ersan Merhacı | |
Gâh mey aradım gâh sevgili gâh san'ata hayran | Hicaz | Aksak | Hilmi Özgen | |
Niye taktın boynuna inciler öyle (SABAH OLACAK) | Hicaz | Aksak | Süreyyâ Gür | |
Seven yok sevdiğim dil-hûn eder çok | Hüseynî | Curcuna | Halit Uzel | |
Bir ince fidansın eğilirsin bükülürsün | Karcığar | Aksak | Gıyas Akdeniz | |
Etmeyin gözlerinizden bizi mahrum ne olur | Kürdîli Hicazkâr | Aksak | Mahmut Nedim Güntel | |
Rûhumda o mâvi bakışın yangını nerde | Kürdîli Hicazkâr | Türk Aksağı | Mahmut Nedim Güntel | |
Eğerçi köhne metâız revâcımız yoktur | Mâhûr | Devr-i Kebîr | Nâbî-Fuat Uluç | |
Mâhuru ayırsak güzelim bence miyâna | Mâhûr | Aksak | Câhit Öney | |
Yeniden eski muhabbetleri tecdîd edelim | Mâhûr | Aksak | Nedîm | |
Bir düşün böyle mi çarpardı şu kalbim daha dün | Muhayyer Bûselik | Aksak | Fuat Uluç | |
Gözleri elâdır yeşil arası... | Muhayyer Bûselik | Sofyan | Gıyas Akdeniz | |
Günler nasıl olsa geçiyor fakat ermiyor geceler sona bir türlü | Muhayyer Bûselik | Yürük Semâî | Fuat Uluç | |
Lâleler her yıl açar bak mest-i nâz hep uykuda | Neveser | Curcuna | Mahmut Nedim Güntel | |
Beni hicranlara terk eyleyerek gitti o yâr | Nihâvend | Curcuna | Mahmut Nedim Güntel | |
Ey zülfüne dil bağladığım işveli cânan | Nihâvend | Aksak | M.Rüştü (Vehbizâde) | |
Hiç bitmeyecek yol mu ki ömrün a güneş | Nihâvend | Aksak | _ | |
Tutuşur duygularım saz ile oynar da elin | Nihâvend | Aksak | Ayşe Salkaya | |
Yaz günleri en tatlı hayâller gibi geçti | Nihâvend | Aksak | Mahmut Nedim Güntel | |
Ey her biri bir güfteye renk râyihâ olmuş | Nişâburek | Aksak | Mahmut Nedim Güntel-Fuat Uluç | |
Ay gülsün ufuktan sana sen bak ona gül de (RAKKASE) | Rast | Aksak | Hilmi Özgen-M.Karman | |
Bu karanlık geceler hep çile ile kalbimde dolar | Rast | Aksak | Ayşe Salkaya | |
Bugün sensiz Meram pek neş'esiz durgun | Rast | Curcuna | Mahmut Nedim Güntel | |
Çık balkona sen her gece imdâdıma koş gel | Rast | Sengin Semâî | Mahmut Nedim Güntel | |
Her güzel bir başka âfet başka bir hicran bana | Rast | Yürük Semâî | Mahmut Nedim Güntel | |
Men şüdem bende-i Rûmî-i hakîkat gû | Rast | Düyek | Nedim Ökmen | |
Ömrümde bütün sevgi sona erdi serapla | Rast | Aksak | Halit Üzel | |
Öyle zâlim ki vefâsız kahr eder âşıkı nazla | Rast | Semâî | Fuat Uluç | |
RAKKASE (Ay gülsün ufuktan...) | Rast | Aksak | Hilmi Özgen-M.Karman | |
Nice bir eşk-i firâkınla pür olsun gözümüz | Sultânî Yegâh | Aksak | Münîf Paşa | |
Baharda lâle-misâl bir kadeh al gel | Şevkefzâ | Curcuna | Rüştü Şardağ(Ömer Hayyam'dan) | |
Yine bir bâd-ı hazan esti güzel bahçemize | Şevkefzâ | Aksak | Mahmut Nedim Güntel | |
Gönül her gördüğün dildâre birden müptelâsın | Tâhir Bûselik | Aksak Semâî | Hüseyin Rifat Işıl | |
Kimi santur'a dokunmuş kimi tanbur çalıyor | Uşşâk | Aksak | Halit Uzel | |
Her dilberi sevdik neme lâzım demedik | Yegâh | Yürük Semâî | Nâil Memik |
10.01.2019