MUSİKİ KLAVUZU

Yesari Asım Arsoy (1900-1992)

Musikiden Nasip Alamayanlar Cidden Bedbahttırlar

1900 yılında Drama’da doğdu. Asıl adı Mustafa Asım’dır. Sol ellini kullandığı için “Yesari” sıfatını almış ve " Yesari Asım Arsoy " olarak tanınmıştır. Kendisine ‘Siz Yesarizadelerden misiniz?’ diye sorulduğunda, “Asımı biz zade değil zatız.” şeklinde cevap verirmiş.

Musiki çalışmalarında hocaları “Rehber-i Terakki” okulu öğretmenlerinden Recai Bey ile bando öğretmeni Hikmet Bey'dir.1905`de ilkokula başlayan Asım, 1908`de Beykonağı Rüştiyesi’ne, 1910`da da Yeni İdadi`ye girip mezun olur. Bu arada da sesi çok güzel olduğundan okulda müezzinlik yapma vazifesi genç Asım’a verilmiştir.

Türk-Yunan ilişkilerinin giderek bozulması üzerine Drama’da kalmak tehlikeli olmaya başlayınca Asım’ın ailesi göç hazırlıklarını hızlandırırlar. Mustafa Asım günlerde okulda bir bakıma veda gibi hüzünlü bir yatsı ezanı okuyunca, ciddiyetiyle maruf, yüzü hiç gülmeyen okul müdürü odasının penceresini açarak, “yaşa seksen iki” demekten kendini alamaz. Seksen iki, Asım`ın idadideki numarasıdır.

Yesari ailesi 1917’da Adapazarı’na yerleşir. Burada gündüzleri babasının yanında, geceleri de bir otelde çalışan Yesari, bir yandan da müzik öğretmenlerinden ders alarak müzik bilgisini her yönüyle geliştirmeye çalışır. Fakat babası Ömer Lütfi Bey, oğlunun müzikle uğraşmasını istemediği için onu müzikten soğutmaya çalışır. Hatta birkaç defa da udunu kırar.

1929 yılında ilk bestelerini notaya döken Asım, çok geçmeden Türkiye’yi sarsmaya başlayan eserlerini bestelemeye başlar. 1930, genç bestekârın Colombia Plâk Şirketi ile anlaşıp şarkılarını plâğa okunmaya başladığı yıldır. Güftelerinin çoğunu kendinin yazdığı zengin, değişik nağmelerle ördüğü bu bestelerini, o güne kadar eşine rastlanmadık tatlılıktaki pürüzsüz ve yumuşak sesiyle birbiri ardına okuyunca çok kısa zamanda yurdun her tarafına şöhreti yayılır. (www.gencdergisi.com/5783-yesari-asim-arsoy.htm)

 Yesari Asım, sesinin güzelliği ile de tanınan bir sanatçıydı.  Çoğu zaman turnelere çıkarak ud çalar ve konserler verirdi.  Hatta 1949 yılında evlendiği Zehra Hanım’dan 1954 yılında ayrılma sebebi olarak ta turneler olduğu söylenmektedir.  1954 yılında kısa bir süre için İstanbul Radyosu’nda da çalıştı.

1991 yılında " Devlet Sanatçısı " unvanınla ödüllendirildi. 18 Ocak 1992 tarihinde vefat etti.

Yesari Asım Bey, sanatında mükemmelci bir adamdı. Meselâ, İzmir’den bir davet alarak eserlerinden oluşan bir konserin son hazırlık provasına katıldığında kabullenişi pek kolay olmazdı.

İzmir dönüşü konserin nasıl geçtiğini sorulduğunda; “Maalesef olamadı.” demiş.   “Hayrola üstadım?’’ diye sorulduğunda; “Henüz pişmemişti. Bana işi yokuşa sürdüğümü söylüyorlar. Hâlbuki bizatihi (aslından) sanat yokuştur dedim.” şeklinde cevap vermiş.   Birisi Asım Bey’i fazla överse;

“Aman efendim sen çık aradan, kalsın Yaradan

Deliden, divaneden bile beklenmeyen bir şey çıkabilir

Kimseye tan etme ey dost irfan’ım.

Bir nice divan’a sığmaz söz gelir divaneden.

Ehli hünerin kadrini bilmekte hünerdir

Marifet iltifata tabiidir-müşterisiz meta zayidir” dermiş.

Birisi: “Affedersiniz kusura bakmayın” derse, Asım Beyin cevabı şöyle olurmuş:

“Ben kendi kusurlarımı bitirdiğim zaman sizin kusurlarınıza bakarım”

 Prof. Dr. Nevzat Atlığ’ın radyo müdürlüğü yaptığı dönemde, Yesari Asım Bey’i stajyerlere ders vermekle görevlendirmiş. O zamanlar devlet memurları aylıklarını peşin alıyormuş. Fakat Üstat iki haftada sıkılmış ve ders vermekten vazgeçip ayrıldıktan sonra tahakkuk eden ücretini hak etmediğini düşünerek geri iade etmek istemiş. Nevzat Bey hayret eder: “Ne kadar ilginç bir olay” der. Nevzat Bey’e verdiği cevap şöyledir:

“Küçük menfaatler insanları haysiyetsiz eder.

Ne olacak sen yedin güllaç. Ben yedim bulamaç.

Ertesi sabah kalktık sen de aç ben de aç”

Üstadın meşhur Hüseyni:

 “Fariğ olmam meşreb–i rindaneden çıkmam Allah etmesin meyhaneden” diye süren bestesi, çeşitli vesilelerle konuşulur. Bizzat kendisine bu şarkıyı nasıl bir atmosfer içinde yaptığını sorulduğunda;

 “Sabah namazı sonrası, Kabataş’ta set üstünde otururken yaptım” demiştir. Bir başka sohbetinde ise:

 “Dinin, müzik üzerinde bir tesiri var mıdır?” sorusuna:

 “İlham, Allah’ın verdiği bir his, bir duygu olduğuna göre, aşka dayanan her mevzuda dinin, bahusus imanın büyük tesiri vardır.” Meselâ Hüseyni makamında bestelediği:

Fariğ olmam meşrebi rindaneden

Yüz çevirmem nafile peymaneden

Bezmedikçe haleti mestaneden

Çıkmam Allah etmesin meyhaneden

Üstat:

 “Bu şiiri bir sabah namazından sonra bestelemiştim. Daha bunun gibi ilahi halet-i ruhiye içinde yazmış olduğum ve bestelediğim eserlerim vardır”

 Asım Bey, fırsat buldukça Cağaloğlu Hamamı'na gidermiş ve orada gelen ilhamla besteler bile yaparmış. Bir gün Cağaloğlu Hamamı'ndan çıktığında, alımlı bir genç kadınla karşılaşmış yolda. O hanım, bestekâra:

 “Yesari Asım Beyefendi, sizinle Sarıyer'de bir musiki toplantısında beraber olmuştuk” demiş.

 Güzel sözler söylemiş. Yesari Asım ise hatırlamamış bu güzel kadınla beraber oldukları toplantıyı. Sonra evine dönünce "Sarıyerli" diye bir şarkıyı yazıp, bestelemiş hemen. Yesari Asım daha sonra bu Sultan-ı Yegah şarkıyı Müzeyyen Senar' la düet yaparak " Taş Plak " a okumuşlar. Şarkı şöyle:

Şarkıya Müzeyyen Senar başlıyor:

Sarıyer'de tanıştığım bir hanım

Düşünme pek karşındayım a canım

Hasret kaldım tambur’unun sesine

Yine tenha bir akşam gel a canım

Yesari Asım Arsoy cevap veriyor:

Hele coşkun bir ay doğsun gelirim

Sazla söze pek âşıksın bilirim

Kaç zamandır hep gönlümden geçerdin

Sarıyer'lim sana ben can veririm

Günümüze ulaşan yaklaşık 250 bestesi bulunan Üstad’ın, unutulan ya da gün ışığına çıkmayan epeyce eserinin de olduğu tahmin edilmektedir.

 Hatıra defterindeki 24 Teşrinievvel (Ekim) 1957 tarihli notunda:

 “İlahî mefhumlarından biri de hiç şüphesiz musikidir. Musiki insanı kemalâta götürür. Musikiden bu manada nasip alamayanlar cidden bedbahttırlar.” diyen Üstadın birbirinden güzel bu besteleri içinde hele bir tanesi vardır ki onun yeri apayrıdır. Güftesi:

Ömrüm seni sevmekle nihayet bulacaktır

Yüreğim aşkının hasretiyle solacaktır

Sen uzaklarda yaşarken bensiz

Kalbime son darbe yine ismin olacaktır.

Şeklindeki bu Hüzzam eseri Üstat,  Peygamber Efendimiz için bestelemiştir.

19 Ocak 1992 yılında hayata veda eden bestekârın, unutulan ya da gün ışığına çıkmayan çok sayıda eserinin olduğu tahmin edilmektedir. Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi. (Suat Yener, Şarkıların gözyaşları S: 110)  

Sanat değeri taşıyan şarkılarının yanı sıra piyasa şarkıları da yapmıştır. Şarkıların lirik yapı gözetlenir; “Yar saçları lüle lüle yar benziyor beyaz güle”, “Ada'lardan bir yar gelir bizlere” Hicaz, “Akasyalar açarken (Yar yolunu kolladım)” Hüzzam birkaç örneğidir. Şarkılarının güftesinin tamamına yakını kendisinindir. 

Hazırlayan: Suat Yener

Yesari Asım Arsoy Repertuarı