MUSİKİ KLAVUZU

Yıldırım Gürses (1939-2000)

21 Ocak 1939 tarihinde Bursa'da doğdu. Babası Nasuhi Bey, annesi Müeyyed Hanım’dır. Yıldırım Gürses'in dedesi İsmail Hakkı Ankara'nın sesi çok güzelmiş. İsmail Hakkı Bey bayram ve diğer özel günlerde Sultan Abdülhamit Han’ın göndermiş olduğu beyaz ata binip saraya giderek namaz kıldırıp ezan okurmuş. Dedesi gibi babası Nasuhi Bey’in sesi de çok güzelmiş. 

1939 yılında kanun, ud ve kemanın çalındığı Bursa’da doğacak çocukları için heyecan vardı. Annesi Müeyyet Cevriye Hanım’ın bir kaç gün önce rüyasında gördüğü Sultan Yıldırım Bayezit Han’ın adı verilmiş bu minik yavruya. O güzel sesiyle oğlunun kulağına Kuranı okuyan Ahmet Nasuhi Bey: “İnşaallah senin sesin de dedenin ve benimki gibi olur” diyor. Adeta o dua yerine geliyor, çünkü Türk müziği içerisinde çok nadir tenor ve mükemmel bir sese sahip oluyor.

Babası ile birlikte fasıllara ve gezek (ziyafet) gecelerine katılan küçük Yıldırım musikiyi öğrenmeye başlıyordu. 1949 yılında kurulan bir fasıl grubu tiyatroda konser verecekti. Daha henüz 7 yaşındaki Yıldırım 'a solo yapmasını söylediler. Sahneye çıkan küçük Gürses "Geçti sevdalarla ömrüm ihtiyar oldum bugün" adlı şarkıyı okur ve böylece küçük yaşta solistliğe de başlamış oldu.

Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi’ne girdi. Babası da emekli olduğu için ailesiyle birlikte Ankara’ya yerleşti. Eniştesi Kemal Karlıova’nın ısrarı ile bir süre Batı müziği dersleri aldı. Sanat hayatına

1951 yılında Bursa Ses Kralı seçilerek başladı. 1959'da da Üniversitelerarası Ses Kralı seçildi.

1961 yılında kendisi gibi ses sanatçısı olan Ayla Gürses'le evlendi. Bu evlilikten Beyazıt adını verdiği bir oğlu dünyaya geldi. Aynı yıl Devlet Opera imtihanına girdi ve birinci oldu. Operada da 7-8 ay çalıştıktan sonra ayrıldı.

1960 'lı yıllarda Kazablanka Gazinosu'nda çalışıyor ve kendi bestelerini sahnede seslendiriyordu.

1965 yılında Hürriyet Gazetesi'nin düzenlediği Altın Mikrofon yarışmasını kazandı. Söz ve müziği kendine ait olan  "Gençliğe Veda" isimli Muhayyerkürdî makamındaki şarkısını seslendirdi ve kazandı.  

Altın Mikrofon kendine popüler olması için yol açmıştı arka arkaya  "Son Mektup", "Gelmez Giden Günler Geri", "Bir Kırık Kalp", "Bir Garip Yolcu", "Sonbahar Rüzgârları" parçaları ile başarı yakaladı.1980'lerin başında Ajda Pekkan ile birlikte "Affetmem Asla Seni" ile yeni bir hamle yaptı. Aynı albümde yer alan "Dertliyim Arkadaş" ve sonra çıkan "Eller" ile "Gül Dudaklım" sanatçının ses getiren son şarkıları oldu.

Sanatçının diğer önekli şarkılarından bazıları şunlardır; “Mevsimler Yas Tutup Çöller”, “Ağlasın”, “Liseli Kız”, “Çal Kanunum Çal”, “Yıllar Sonra Rastladım” Aynı zamanda Arif Nihat Asya'nın Fetih Marşı isimli şiirinin sanatçı tarafından yapılan yorumu çok beğenilmiştir. Son olarak da sanatçının "best of"u, "Anılarla Yıldırım" piyasaya çıktı.

Bu eserler arasında filme senaryo ve müzik yıllarca dans müziği şarkısı (Vals) olan Muhayyerkürdî eseri:

Düşen bir yaprak görürsen beni hatırla demiştin

Biliyorsun seni ben sonbaharda sevmiştim

Her sonbahar gelişinde sarı sarı yapraklarla

Kuru dallar arasında sen gelirsin aklıma

Rüzgârla düşen yapraklar daima senin hayalin

Yine bir sonbaharda döneceksin sen bana

Her sonbahar gelişinde sarı sarı yapraklarla

Kuru dallar arasında sen gelirsin aklıma.

Sözlerini Erhan Yurdaer’in yazdığı uzun yıllar gündemden düşmedi ve bugün aynı özelliğini korumaktadır.:

Genellikle piyasa şarkıları besteledi. Şarkılarında fantezi şarkılara yer verirken çoğu pop müziğine yaklaşmıştır. Yıldırım Gürses'in müzik

yönünden değer taşıyan yegâne bestesi "İçime hep hüzün doluyor" sözleriyle başlayan Rast makamındaki şarkısı ilk bestesidir.

İçime hep hüzün doluyor

Yine sensiz sabah olmuyor

Geçiyor günler, ömür doluyor

Yine sensiz sabah oluyor

Bu eser Arif Sami Toker’in beğenisini kazandı ve yanaklarından öpüp “Aramıza hoş geldin” diyerek tebrik etti.

Yıldırım Gürses 18 Kasım 2000 yılında öldü. Besteler, şarkılar, ödüller ile geçen 62 yıllık bir ömrün sonunda bir gün yaşamın muhasebesinin yapılacağının idraki ile aramızdan ayrıldı. Ayla Gürses  2015 yılında vefat etti.

(Rahmi Kalaycıoğlu, Türk Musiki Bestekârları Külliyattı Cilt:3 Sayı:48 , Yeni Şafak gazetesi Şamil Kucur - Sayı: 312 - 25.11.2000 , Mustafa Rona, 20.Yüzyıl Türk Musikisi S:728, Türk Musiki Tarihi Ve Edebiyatı / Suat Yener Syf: 305)

Fantezi müziğin ustasıdır. Genellikle Semai, Sofyan ve Nim Sofyan usulünü kullandı. Ölümünden sonra şarkıları sanatçılar tarafından daha çok kullanılmaya başladı. Uğur Gür’ün sözlerini yazdığı Nihavent son yılların en sevilen eserleri arasında yerini aldı:

Her şeydi benim için, bir candı, bir nefesti

Sorma bana o aşkı sorma, aradan yıllar geçti

Aşkımız masal gibi artık bitti tükendi

Sorma bana o aşkı sorma, aradan yıllar geçti.

Besteleri uzun zamanlar TRT repertuarına alınmadı. Fantezi ve yabancı kaynaklı olduğu iddia edildi. Her bestesinin geniş kitleler tarafından beğenilmesi ve dinlenmesinden TRT bu yanlışından vazgeçti ve repertuardaki yerini almaya başladı. Bestelerinin sayısı hakkında kesin bilgi olmamakla beraber bazı kaynaklar 350 bestesi olduğunu yazmaktadır. 

Elveda Gençliğim

Yıldırım Gürses bir akşam arkadaşlarıyla yaptığı keyifli bir edebiyat sohbetinden sonra eve gitmek için yola çıkar.Maltepe*ye geldiği zaman yaşlı bir adam dikkatini çeker.

Yaşlı adam sokakta yaşıyordur ve bu soğuk havada üzerinde onu soğuktan koruyacak kalın bir kıyafeti bile yoktur.Adam portakal sandıklarını toplamış ısınmak için yakmıştı.Ellerini ateşe uzatmış ısınmaya çalışıyordu.Yıldırım beyin dikkatini adamın çizgi çizgi olmuş sararmış solgun yüzü çeker.O anda yanlarındaki çınar ağacından solmuş bir yaprak düşer.

Yıldırım Gürses yaprağın üzerindeki çizgileri yaşlı adamın yüzündeki çizgilere benzetir ,sonra kendini de düşünür.Gençliğin insanın elinden nasıl da hızla kayıp gittiğini ve zamanın asla geri gelmeyecek bir kıymet olduğunu anlar.İşte bu duygularla o anda cebinden çıkardığı bir kağıda aklına gelen bestenin bir kısmını yazar.Gerisini evine gidince tamamlar.

(Yıldırım Gürses bir radyo programında anlatmıştır)

Elveda gençliğim elveda ey hatıralar

Elveda mesut günlerim ümit dolu sayfalar

Yine mevsimler dönecek yine yapraklar düşecek

Giden gençliğim hiç geri gelmeyecek

Ellerim semaya doğru yalvardım yıllarca

Dursun zaman dönmesin mevsimler

Tanrım bana ümit ver hey hat

Yine mevsimler dönecek yine yapraklar düşecek

Giden gençliğim hiç geri gelmeyecek

Hazırlayan: Suat Yener

Yıldırım Gürses Şarkıları