MUSİKİ KLAVUZU

Yabancı veya İran'lı manasını taşır.

Türk Musikisinde mürekkep makamdır. Musikimizin en eski makamlarındadır.

Eskiden çok kullanılmasına rağmen yaklaşık iki asırlık geçmişte kullanılmamıştır.

Unutulmaya başlanmış makamdır. Alaeddin Yavaşça ve Nuri Halil Poyraz’ın saz eseleri ile

Acem Makamı'nın tamamen unutulmasını önlemiştir.

Yılmaz Öztuna, Acem makamını şöyle tarif ediyor (Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi, syf:22)

Acem Aşiran makamı ( Acem Aşiran üzerinde Çargah) ile Bayati makamından müteşekkildir.

İnici seyri vardır. Donanımında Bayati gibi "si" koma bemolü (segah) konur. Bayati ve Dügah

perdesinde kalır. Güçlüsü Bayati gibi Neva (re) perdesidir.

Kantemiroğlu, “Kitab-ı İlm’ül Musiki ala Vechi-l Hurufat” adlı edvarında şöyle tarif ediyor:

"Acem Makamı garip ve acaib bir makamdır. Acem perdesi, Hüseyni ile Eviç perdelerinin

arasındaki yarım perdedir. Makamın seslendiriliş hareketi Dügah perdesinden başlar.

Makam, tam perdelerle Hüseyni'ye çıkıp, oradan kendi perdesine geçerek kendini ortaya koyar.

Kendi perdesinden, Eviç perdesini atlayıp, Gerdaniye perdesine gider. Oradan Hüseyni'ye dek

çıkar ve gene aynı yoldan geri dönüp Dügaha gelir ve durur. Dügahtan aşağıya inmek isterse,

Yegaha dek inebilir. Oradan tam perdelerle, yukarı doğru çıkar ve Dügah perdesinde karar

kılar.

Adı geçen makamın üç karargahı vardır.

Birincisi, Dügah perdesinde karar kılmakla Acem Makamının kendisini gerçekleştirmiş olur.

İkincisi, Acem perdesidir ki, orada kılınan karara asma karar denir ve gene Acem Makamı

icra edilmiş olur.

Üçüncüsü, Acemaşiran perdesidir ki, orada karar kılındığında Acemaşiran icra edilmiş

olur. Zira Acemaşiran, ince sesli perdelerde dolaşırken, tamamen Acem Makamının perdelerini

kullanır ve Acem Makamından sadece gelip Acemaşiran perdesinde karar kıldığı için ayrılır.” 

Saadettin Arel ise, Acem Makamını hakkında, Çargah Makam Dizisinden bir beşli + Bayati

Makamına formülünü savunmuştur. İnici seyreder. Donanıma Si Koma Bemol alır.