Kadri Şençalar (1912-1989)

1912 İstanbul 'un Eyüp semtinde doğan Kadri Şençalar, Galata emniyet amiri Veli Rauf Bey ve Bahriye hanımın oğludur. Çocukluğu Tarabya’ da geçmiş ve 9-10 yaşlarında iken bir Rum müzik hocasından ve Kemani Cemil Bey 'den Keman dersleri almış. Kemanla Musikiye başlangıç yapmış daha sonra Bursa'da Ud hocası olan Tevfik Bey 'den nota ve usul dersleri almıştır. İstanbul’ un işgali dolayısı ile Bursa'ya yerleşmiş fakat ne yazık ki, sonradan Bursa'da Yunan işgaline uğramış olduğundan Burada ailece çok zor günler yaşamışlardır. Bursa Yunan işgalinden kurtulunca, Keman çalması nedeniyle ailesini rahata kavuşturmuştur.

Bursa Setbaşı Gazinosunda çalıştığı sırada, bir gece için gazinoya konser vermeye gelen meşhur Keman Üstadı Bülbüli Salih Bey ve ses sanatkârı eşine bir akşam Ud ile eşlik etmişti,

Üstat Salih Bey Şençalar'ın Ud çalış tavrını çok beğenmiş ve kendisine Ud çalmaya devam ederse gelecekte memleketin en iyi Ud üstatları arasında olabileceğini söylemişti. Çok güzel saz çaldıkları için Bursa 'ya konser vermeye gelen sanatçılar yanlarında saz takımlarını getirmez Şençalar’ın kendilerine eşlik etmelerini isterlerdi, zira "Soyadı Kanunu " çıktığında "Şençalar " soyadı kendilerine dinleyicileri tarafından verildi.

Yusuf Nalkesen, Abdullah Yüce, Zeki Müren ve daha birçok ünlüleri yetiştiren Kadri Şençalar, Ortanca kardeşi Zeki 'nin Keman ve küçük kardeşi İsmail 'in de Kanun öğrenmesini sağlamış. Ortanca kardeşi Zeki’nin ölümünden sonra Kadri Bey bütün aileyi toplayarak doğduğu İstanbul'a gelip yerleşmiş.

İstanbul Belediyesi konservatuarına devam eden Şençalar , Darülacize'de yıllarca müzik hocalığı yapmış , Türkiye'de ilk defa Türk Musikisi Dergisi çıkartmış, Türkiye’de ilk defa Türk Musikisi Mensupları Sendikası’nı kurmuş ve Türkiye’ de ilk Ud Öğrenme Metodu’nu yayınlamıştır. 1930 yılında "Bir Bursalı kızın derdi" isimli şarkıyı besteleyerek bestekârlığa başladı.

Bir Bursalı kızın derdi
Her gün gönlümde kederdi
Ben severdim naz ederdi
Ey sevimli Bursa kızı

Çaldırdım gönlümü ona
Hiç yüz vermez oldu bana
Ezelden vurgunum sana
Ey sevimli Bursa kızı

1950–1960 yılları arasında birçok yerli ve yabancı filmlerin müziklerini besteleyen Şençalar'ın TRT repertuarında 100’e yakın birbirinden güzel besteleri bulunmaktadır. Şarkıları günümüzde hâlâ dillerden düşmez. Hicaz makamında bestelediği şarkısıyla üne kavuştu.

Ah edip inlerim gurbet elinde
Uzaktan göründü benim dağlarım
Yine garip kaldım gurbet elinde
Sevgilimi her gün arar ağlarım
Neyleyim köşkü neyleyim sarayı
İçinde salınan yâr olmayınca

Kimsesiz hem öksüz kaldım bu yerde
Talihim düşürdü beni bu derde
Gözümü kapladı bir kara perde
Evimi yurdumu arar ağlarım
Neyleyim köşkü neyleyim sarayı
İçinde salınan yâr olmayınca

Udi Hırant’ ın jübilesinde (Taksim Çamlı Köşk Gazinosunda) O devrin en değerli saz sanatkârları ile birlikte 40 kişilik saz heyeti ile iki kardeş ilk olarak İstanbul’da sahneye çıkmışlardır.

Fasıldan sonra Şençalar kardeşlerden yalnız olarak saz eserleri çalmaları istenmiş iki kardeş eserlerini icra ettikten sonra büyük takdir toplamışlardır. Bundan sonra başarıları devam etmiş, Kadri Şençalar Tepebaşı Gazinosunda Alabanda revüsünde Safiye Ayla 'ya ilerde Ümmü Gülsüm 'e eşlik etmiş, Atatürk'e çalmış ve sonradan besteleri ve Ud yorumu ile çok sanatçıya ideal olmuştur.

Şarkı ve türkü formunda eserleri beğenilmiş gündemden düşmemiştir.

Şarkı formunun en önemli eserlerinden biride Hicaz makamındaki:

Görmedim ömrümün asude geçen bir demini
Çekerim hep o siyah gözlerinin matemini
Hasretiyle inlediğim çekti benden elini
Çekerim hep o siyah gözlerinin matemini

Yine Hicaz Türk Aksağı bestesi:

Gönlüm yaralı bilmiyorum yâr bana n'oldu
Gül renkli yüzüm aşkın için bak yine soldu
Artık yetişir hasretimiz yılları buldu
Vallâhi inan dertli gönül hep seni sordu

Uşşak makamında bestelediği:

Sönmez artık yüreğimde yanan bu sonsuz ateş
Bulunur mu bana bilmem senin gibi güzel eş
Kalbime yâre açtın gel elinle bâri deş
Bulunur mu bana bilmem senin gibi güzel eş

Türkü formundaki besteleri “Meşesiz dağlarda meleyen kuzu”, “Evlerinin önü boyalı direk”, “Eşimden ayrıldım gözyaşım durmaz” Hicaz makamındaki çalışmalarıdır. Sazına hakim bir üstattı. Hatta Ud çalışındaki kabiliyeti ve kıvraklığı her ortamda dile gelirdi. Bu beceriyi bestelerinde de görmek mümkündür. Hüzzam makamındaki Necdet Atılgan’ın sözlerini yazdığı:

Gezdiğim dikenli aşk yollarında
Elimden bir kırık saz geldi geçti
Kara talihimden yine bu yıl da
Baharı görmeden yaz geldi geçti

Adını andıkça titrerim hâlâ
Var mı benim gibi âşka müptela
Muhabbet denilen püsküllü belâ
Sanmayın başımdan az geldi geçti

Şarkısı ses sanatçılarının özellikle Müzeyyen Senar’ın repertuarında her zaman tercih edilmiştir. Son olarak ta, İstanbul Belediye Konservatuarına Ud hocası olarak atanmış ve 1989 tarihinde İstanbul 'da vefat etmiştir. 3 kız 1 erkek olmak üzere dört çocuğu ve 9 torunu vardır. Yüz civarında eser musiki hazine hediye etmiştir.

Hazırlayan: Suat Yener

Lütfen kaynak göstererek kullanın.

Kadri Şençalar Repertuarı

Yine o menekşe gözler aralı	Dügâh	Düyek	Vecdi Bingöl
Karşı dağdan uçan turna	Gerdâniye	Nim Sofyan	K.Uruklu
Köylü kızı köylü kızı kalbimde bıraktın	Gerdâniye	Nim Sofyan	_
Ah edip inlerim gurbet elinde (N'EYLEYİM KÖŞKÜ...)	Hicaz	Nim Sofyan	_
Bak şu çiçeğin rengine	Hicaz	Düyek	Nûri Uçar
Eşimden ayrıldım gözyaşım durmaz (YARALI CEYLÂNIM)	Hicaz	Yürük Semâî	_
Evlerinin önü boyalı direk	Hicaz	Sofyan	_
Gönlüm yaralı bilmiyorum yar bana n'oldu	Hicaz	Türk Aksağı	_
Görmedim ömrümün âsûde geçen bir demini	Hicaz	Aksak	Kadri Şençalar
Hasretle geçti ömrüm baharım hem de yazım	Hicaz	Düyek	Ziyâ Polat
Hicrân hastasıyım yapayalnızım	Hicaz	Düyek	Vecdi Bingöl
İç durma iç güzelim	Hicaz	Sofyan	Ali Nihat Özdemir
Kırık kalbimi incitme çünki kalbim yâreli	Hicaz	Curcuna	Kadri Şençalar
Meşesiz dağlarda meleyen kuzu	Hicaz	Nim Sofyan	_
N'EYLEYİM KÖŞKÜ N'EYLEYİM SARAYI (Ah edip inlerim..)	Hicaz	Nim Sofyan	_
Zannetme seni şimdi görüp şimdi beğendim	Hicaz	Curcuna	A.Rıdvan
Bahçemdeki son goncayı rüzgâr koparırken	Hicazkâr	Semâî	Ali Özokur
Cumhuriyet gençleriyiz Ata'mızın erleriyiz	Hicazkâr	Sofyan	Ziyâ Polat
Her derde şifâ göğsünü koklar bayılırdım	Hicazkâr	Aksak	Mustafa Nâfiz Irmak
Yanıyor kalbimdeki hicran ateşi	Hicazkâr	Aksak	Kadri Şençalar
Şu karşıdan gelen esmer aşkıma ihânet etti	Hisâr Bûselik	Aksak	_
Bir yemyeşil yalnızlıkta nurdan harmansın	Hüseynî	Düyek	Feyzi Halıcı
Sevmek bilen elbet bulur aşkı da sende	Hüseynî	Yürük Semâî	Şükrü İnce
Gezdiğim dikenli aşk yollarında	Hüzzâm	Nim Sofyan	Necdet Atılgan
Gülsün diye hep gül yüzüne gülleri serdim	Hüzzâm	Curcuna	Seyit Karamanoğlu
Sevdâ budur güzelim aç gönlümü bak da gör	Hüzzâm	Düyek	Ceyhun Savaşan
KONYA'LI KIZ (Yeşil olur şu Konya'nın..)	Karcığar	Sofyan	_
Yeşil olur şu Konya'nın Meram'ı (KONYA'LI KIZ)	Karcığar	Sofyan	_
Sazını ağlat biraz yine ızdırâbım var	Kürdîli Hicazkâr	Düyek	Selim Subay
Söylerim söylerim hastadır gönlüm	Muhayyer	Sofyan	_
Bahtından çileliye söylenecek söz var mı	Nihâvend	Curcuna	Vecdi Bingöl
Derindedir hâtıran içimden hiç silinmez	Nihâvend	Semâî	Sezer Atılgan
Ey güzel İstanbul benim sevgili yârim	Nihâvend	Sofyan	Vecdi Bingöl
Gizli bir sır dolaşır sanki gözlerde derin	Nihâvend	Curcuna	Hayri Nurlu
Kararan gönlüme artık felek de olmuyor yâr	Nihâvend	Düyek	Selâhaddin Hisli
Yıllar yılı ayrı kaldım sevginden	Nihâvend	Nim Sofyan	Feyzi Halıcı
Dağ başında tüter duman	Nikrîz	Evfer	_
Bırak beni beni bırak	Rast	Düyek	_
Dere boyunda saz olur sevilende pek naz olur	Rast	Sofyan	_
Şu dünyanın üstünde ne varsa güzel diye	Rast	Düyek	_
Bağrı yanık bir anayım	Sabâ	Curcuna	Vecdi Bingöl
Garib bülbül neden böyle feryâd edersin	Sabâ	Düyek	Kadri Şençalar
Kaçma ardınca süründürme ölümden ölüme	Sabâ	Düyek	Vecdi Bingöl
Beni kimse eyleyemez benim gönlüm alan gelsin	Segâh	Curcuna	Gevherî-Kadri Şençalar
Bin yara açarken diken bülbüle	Segâh	Düyek	Vecdi Bingöl
Hasretle geçen günler ne zaman son bulacak	Uşşâk	Aksak	Ziyâ Polat
Kanatsız bir kuş gibi kaldım gurbet ellerde	Uşşâk	Aksak	Nâci Özlü
Kesik saçı kumralmış	Uşşâk	Aksak	Ali Bey (Kemânî)
Ne olur unutma beni	Uşşâk	Aksak	K.Yılmaz
Sönmez artık yüreğimde yanan bu sonsuz ateş	Uşşâk	Curcuna	_
Su doldurmuş testisini	Uşşâk	Sofyan	Cemâl Özcan

10.01.2019

MUSİKİ KLAVUZU