Mısırlı İbrahim Efendi (1872-1933)

Mısırlı İbrahim Efendi (1872-1933)

Mısırlı İbrahim Efendi 1872 yılında Halep'te doğdu. Asıl adı Avram Levi'dir. Suriye asıllı Arap Yahudi’si olup, Kahire, Şam, Halep ve daha sonraları İstanbul'da musiki alanında ün yaptı. Babası Ovadia Halep'li bir tüccardır. Uzun yıllar Kahire'de yaşadığı için Mısırlı sıfatıyla anılmıştır. Yaşamının büyük bölümünü İstanbul'da geçirdi ve 1933 yılında İstanbul'da öldü.

 

İbrahim Efendi küçük yaşta ud çalmaya başladı, sazını ilerletmek için Kahire, Şam, Halep gibi büyük kentlerde çalıştı, daha sonra İstanbul'a yerleşti. Türk müziğini Hacı Kirami Efendi, Hoca Ziya Bey ve İsmail Hakkı Bey'den öğrendi.

Hem hanende hem sazende olan Mısırlı İbrahim Efendi, çok güzel ud çalardı. Plaklar doldurdu sesinin de çok güzel olduğu söylenir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşamış son büyük udi olarak bilinir. Udu ile plaklarda Hüseyni ve Mahur taksimlerinden örnekler vermiştir. Acemaşiran Makamı'ndan bir saz semaisi yapmıştır.

İkinci kez açılan "Mehterhane"'de hocalık yaptı. Sinagoglarda seslendirilmek üzere bestelenmiş dini eserleri de vardır. Beş yüzün üzerinde bestesi olduğu öne sürülmekle birlikte bunlardan sadece 56'sının kendisine ait olduğu kanıtlanabilmiştir. (Bkz; www.kultur.gov.tr )  

Eserleri günümüzde de çok kulan ılınır özellikle sözlerini Ahmet Refik Bey'in yazdığı Uşşak makamındaki:

Yalnız bırakıp gitme bu akşam yine erken

Öksüz sanırım kendimi ben sensiz içerken

En neş'eli demler bu gece sazla geçerken

Öksüz sanırım kendimi ben sensiz içerken

Ve Hicaz makamındaki yine sözlerini Ahmet Refik Bey'in yazdığı:

Solsan da sararsan yine gül pembe dehensin

Rabbin bana bir nimeti varsa o da sensin

Sinem ebediyen o güzel tenle bezensin

Rabbin bana bir nimeti varsa o da sensin

 Ölümünden sonra da birçok sanatçının albümlerini süslemiştir.

Ayrıca "Solsan da sararsan" ve " Seni sevda çiçeğim" şarkıları kendi sesinden Kültür ve Turizm Bakanlığı kayıtlarında bulunmaktadır.

Yine Hicaz makamındaki güzel şarkılarından biri de:

 Beni sev ruhumu sar, kalbime yaslan, beni sev

Ne olur gönlüm avunsun diye bir an beni sev

Yine ayrılmayacakmış gibi candan beni sev

Ne olur gönlüm avunsun diye bir an beni sev

Ağır Aksak şarkısı Hicaz fasıllarının gözbebeğidir. Yine sözlerini Ahmet Refik Bey'in yazdığı:

 

Sırma saçlı yârimin can bahşederken işvesi

Badeye revnâk verir canlar yakan gül busesi

Ruhumu teshir eder aşüftedir her handesi

Badeye revnâk verir canlar yakan gül busesi

Güfteli şaheser Hicaz Semai şarkısı zamanın güçlü sesleri olan Vedia Rıza Hanım, Hamiyet Yüceses ve Müşerref Hanım gibi sanatkârlar tarafından taş plağa okunmuştur. 

Hazırlayan: Suat Yener

 Sarmış yine zulmet gecenin ufkunu birden Dilkeşhâverân Curcuna _
 Kumrulardan seni sordum Ferahnâk . _
 Beni sev rûhumu sar kalbime yaslan beni sev Hicaz Aksak _
 Gelmeseydim âleme hiç görmeseydim ben seni Hicaz Devr-i Hindî _
 Mahzûn duruşun bâis-i feryâd ile âhdır Hicaz Türk Aksağı _
 Sırma saçlı yârimin can bahşederken işvesi Hicaz Semâî Ahmet Refik Altınay
 Solsan da sararsan yine gül-penbe dehensin Hicaz Türk Aksağı Ahmet Refik Altınay
 Ben ezelden dîdenin meclûbuyum bilmez misin Hüseynî Ağır Aksak Kıymet Hanım
 Sislerle örtülü ince yollara Hüseynî Aksak _
 Çılgın geceler gölgeli yollarda öpüştük  Hüzzâm Semâî _
 Farkında değil yandığımın derdine cânân Hüzzâm Sengin Semâî _
 Neş'enle emeller gülüyor kalbime ey mâh Hüzzâm Türk Aksağı Zekâî Bey
 Rûhum seni sevdi sana yandı sana yârdır Hüzzâm Türk Aksağı Ahmet Refik Altınay
 Sarı ipek saçlarını ellerimle dağıtsam Hüzzâm Semâî _
 Sevmemek kâbil midir ey âfitâbım hiç seni Hüzzâm Ağır Aksak _
 Bilmem neydin sevgili sen o gece neydin Isfahan Curcuna _
 Gece yorgundu sular durgundu güzel gözlerin bana dargındı Karcığar Düyek Halit Bekir Sabarkan
 Leblerinden öperek bir gece mey nûş etsem Kürdîli Hicazkâr Düyek _
 Mehcûr yaşamam bir an sevdiğim senden Kürdîli Hicazkâr Sengin Semâî _
 Sazınla berâber o elâ gözleri süzdün Kürdîli Hicazkâr Türk Aksağı _
 Sevdiğim günden beri çektiklerim derd ü keder Kürdîli Hicazkâr Ağır Aksak Ahmet Refik Altınay
 Sevdimdi seni cân ü gönülden a güzel kız Kürdîli Hicazkâr Türk Aksağı _
 Sîneler aşkınla inler dîdeler mahmûr olur Kürdîli Hicazkâr Ağır Aksak Ahmet Refik Altınay
 Şen gözlerine neş'e veren bir çiçek olsam Kürdîli Hicazkâr Yürük Semâî Ahmet Refik Altınay
 Sevdim seni yana yana Muhayyer Sofyan Fâruk Bey
 Semâlardan güneş hâlâ inmiyor Nihâvend Sofyan-Semâî Ahmet Refik Altınay
 Sevdâya inanmak hezeyandır Nihâvend Semâî Avram Naum
 Sevdâlıyım beni kırma civanım Rast Nim Sofyan _
 Sevmediklerinle gönül avutma  Rast Curcuna Halit Bekir Sabarkan
 Gel elâ gözlüm fidanım nev-bahârın gülşeni Rast (Nevâ'da) Düyek _
 Yolunda inleyeyim sesini dinleyeyim  Sabâ Sofyan _
 Seni her dem anıyorum sözlerine kanıyorum Segâh Aksak _
 Süzdükçe güzel gözleri belliydi melâlin  Şehnaz Sengin Semâî Bedri Ziyâ Aktuna
 Mahrekinde devr ederken lâ-yuad üftâdegân Uşşâk Devr-i Hindî _
 Sen bu ufkun yegâne yıldızısın Uşşâk Aksak Ahmet Refik Altınay
 Yalnız bırakıp gitme bu akşam yine erken Uşşâk Türk Aksağı Ahmet Refik Altınay
 Yârda mı ağyârda mı yâ sende mi cürm ü kusur Uşşâk Devr-i Hindî _
17.02.2017