MUSİKİ KLAVUZU

Mustafa Nafiz Irmak (1904-1975)

Şair ve bestekâr Mustafa Nafiz Irmak 1904 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. 20. yüzyılın müzisyenleri arasında önemli bir isim olan Mustafa Nafiz Irmak, hayatında hiç evlenmedi. Dış görünümü olarak sert ve sinirli olarak sanılmasına rağmen, aşırı titizliği ve evhamı ile tanınan tam bir İstanbul Beyefendisi idi.

Mustafa Nafiz Irmak, öncelikle iyi bir şairdi. Müzisyen olduğu için de şiirleri müzik dili ile ifadesini bulduğunda ortaya çıkan bestelerde güzel olurdu.

Musiki çalışmalarına erken yaşlarında başladı. Dini musikimizi Ortaköy Camii imamı Hafız Aziz Efendi’den öğrendi. Bu bilgilerini Kocamustafapaşa Camii hatibi Hâfız Selahaddin Efendi’den aldığı derslerle genişletti. Eyyûbi Ali Rıza (Şengel) Bey’den usul meşk etti. Bunlardan başka o yılların tanınmış musiki ustalarından yararlandı. 

Aynı zamanda duygulu bir şairdi. Yayınlanmış iki şiir kitabı vardır. Bunlardan birine “Körfezdeki Ses” adını vermiştir. Yaşadığı sürece söz yazarı ve bestekâr olarak tanındı.  Bir bestekâr olarak az ve güzel eserler besteledi.  Bestekârlığa 1931 yılında “Sensiz bu sabah bir acı rüyayla uyandım”  Suzinak makamında şarkısını besteleyerek başladı. 

Yirmi kadar eseri biliniyor. Bunların içinde en tanınmışları Şevkefza makamında:

Sebep sensin gönülde ihtilâla

Sürüklersin beni sonsuz melâle

Bilirsin müptelayım ben ezelden

Belâ-yı ateşe, belki, hayale

Senin cevrin, senin zulmünle şadım

Niçin dursun figan-ı şule-zâdım

Benim sensin bu âlemde muradım

Düşürsen de beni sonsuz melâle

Karcığar makamında “ Gülmezse yüzün goncaların kalbi kan ağlar”, Saba makamında “ Sahilde saba rüzgârı ağlarken uyan sen” güfteli eserleridir. Bestekârlığında Selahattin Pınar’ın etkisi büyük olmuştur. Aynı zamanda hafif ve boğuk bir sesle, temiz bir üslupla okurdu. 

1975 yılında hayata gözlerini yumdu. Feriköy Türk Mezarlığı'na gömüldü. (Dr. Nazmi Özalp , Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi,Cilt:2, S:160)

Kanaryam Güzel Kuşum:

Hicaz eserinin güfte ve bestesi Mustafa Nafiz Irmak’a ait olan bu eserin Alaeddin Yavaşça’ya ait olduğu zannedilir. Oysa yalnızca aranağmesini Yavaşça’nın yaptığı bu güzel eserin hikâyesi şöyle:

Yavaşça’nın muayenehanesinde 40 tan fazla kafeslerde çeşitli ırka ait kanaryaları vardı. Hepsinin de ötüşleri farklıydı. Mustafa Nafiz Irmak çok sık muayenehaneye gelir kanaryaların bu güzel ötüşlerini dinlerdi.

İşte böyle günlerin birinde kanaryalardan etkilenen Irmak güftesi de kendisine ait olan “Kanaryam güzel kuşum” adlı eserini besteler ve yazdığı nota kâğıdını Yavaşca’ya:  “Şarkının ara nağmesini de sen yaparsın” diyerek bırakır. 

Yavaşça’nın aranağmesini yapmasıyla tamamlanan 1960’lı yılların başında bestelenen bu güzel eser bu günlere kadar sevilip okunmuş ve gönüllere taht kurmuştur.

Kanaryam güzel kuşum, ben sana vurulmuşum

Seni çok sevdiğimi anlatıyor duruşum

Hüzünlü bakma öyle, benim şarkımı söyle                                             

Kanaryam kalbimdesin, ruhumu okşar sesin

Beni bırakıp gitme, gönlüm senin kafesin

Hüzünlü bakma öyle, benim şarkımı söyle

Ömrü fakirlik içerisinde ve imkânsızlıklarla geçmiştir. Bir gün Nafiz Irmak, Alaeddin Yavaşça'nın muayenehanesine gider. Alâeddin Yavaşça'nın eline bir kâğıt tutuşturur verir. Kâğıttaki notta şu yazmaktadır:

“Bursa'ya gidilecek. Gereği düşünüle.” 

Gerek kendi besteleri, gerekse devrinin ve sonrası bestecilerin besteleri de, şiirlerin usta ve güzel oluşu nedeniyle, mükemmeli yakalamışlardır. Selahattin Pınar, her sıkıldığında Mustafa Nafiz Irmak’ın kapısını çalar ve bestelemek istediği konuyu anlatıp ondan güfte isterdi. (Suat Yener, Şarkıların gözyaşları S: 156)  

Hazırlayan: Suat Yener

Mustafa Nafiz Irmak Güfteleri:

Mustafa Nafiz Irmak Besteleri: