Zeki Arif Ataergin

Zeki Arif Ataergin

 

 20.yüz yılın önde gelen bestekârlarından Zeki Arif Ataergin,  aynı zamanda yıllarca hâkimlik, avukatlık ve Noterlik yapmış bir hukuk adamıydı.

Zeki Arif Ataergin ‘nin babası ünlü bestekâr Kanuni Hacı Arif Bey'dir. Babası Kanuni Hacı Arif Bey’in müzisyen ve bestekâr olmasından olacak ki daha çocuk yaşta musiki hayatına başlamış.

 Daha henüz altı yaşlarında iken az da olsa kanun çalmasını öğrenmiş ve meşk yapmaya başlamış. İlk olarak "Doğru söyle sever misin, Sevdiğimi bilir misin” kantosunu söylemeye ve kanunla çalmaya başlamıştı..

 

Bu yıllarda babası en yakın dostu olan Rauf Yekta Bey'e götürmüş:

“Kim bu biliyor musun?” sorunca, Rauf Yekta Bey de: 

“Tanıdım Tamburi Zeki Mehmet Ağa gibi olacak” demiş.

Ataergin’nin Sipihr makamından yapmış olduğu takımı yıllar sonra dinleyen Rauf Yekta Bey çok duygulanarak: 

“Tamburi Zeki Mehmet Ağa olmadı ama bestekâr Zeki Arif Bey

oldu” demiş.

 Zeki Arif Ataergin, güzel sesinin yanında, babasından kanun, dersnin de sayesinde, bestelediği şarkıları dile getirir, etrafın ilgisini çekermiş zamanla, besteler yapmaya hatta yeni makamlar takip etmeye başlamış, kendi deyimi ile “Biz kâtibiz, elimizi tutup yazdıran var” ( bize besteleri yaptıran var)

Darülelhan’a kaydolarak Hoca Ziya Bey’den yararlanmayı sürdürdü. Dilkeşhâveran takım ile Mâye, Irak, Sipihr ve Mahûr-Buselik makamlarından bestelediği eserler birbirini izledi. 

Burhaneddin Ökte’nin ifadesine göre, Gazel okuduğu zamanlar tiz perdelerde sazlar bazen karşılık veremezlerdi. Gerçekten de Zeki Ârif Bey’in birçok eserinde gazel formunun renk ve motiflerini bulmak mümkündür. 

Kendi uslûb anlayışı içinde ve icrâ tekniğine göre bestelediği için, eserlerinin güç olduğu bilinir. Zeki Arif Ataergin tasavvuf sahasında da hatırı sayılan ilâhi aşka sahip olan nadirler arasındaydı. 

Büyük Bestekâr, zamanın ünlü sesi Müzeyyen Senar’ı ilâhi aşkın dolup taştığı manzumede gönülden sevmiş. Bu sevdanın farkında olan Kemani Necati Tokyay hissiyatını bir dörtlükle dile getirmiş, 

Beni ateşlere salan o kapkara siyah gözler

Beni çılgın gibi yakan o tatlı sözler gülen yüzler

Hayatımda san kanmak nasip olmaz ise eğer

Kapansın, perde çekilsin, cihan sensiz hiçe değer

Zeki Arif Ataergin kendilerine özgü, o şiiri Şehnaz makamında bestelemiş, Türk Musikisi Repertuarına bu güzel şarkıyı kazandırmıştır. Bu vesile ile 20. yy da yaşanmış olan ilâhi aşkı unutulmazlar arasına girmiş oldu.

Gönül Sevda Seline Kapılma Sakın

Zeki Arif Ataergin’in mutlu evliliğinden dört kız bir erkek evladı vardı. Özellikle en ufak kızı Gönül on yedi yaşına bastığın gün, onun serpilip büyüdüğünü etrafındaki, delikanlıların kendisine kur yaptıklarını görünce, baba Nasihatini, güzel bir güfte ile dile getirip, bu güfteyi de Dilkeşhaveran makamında bestelemiş.

 

Gönül sevda seline kapılma sakın

Aşk bir maceradır atılma sakın

Şarabı sunma mecnuna fusunkârım

Aşk bir maceradır atılma sakın.

Öğrencisi Dr. Alaeddin Yavaşça onun için:

"Türk Musikisi bestekârlığı yönünden onun mevkii ölçülere sığacak cinsten değildir. Rahmetli Neyzen Tevfik bile bir gün ona < Senin yerin Dellâl-zadelerin yanında >” demiştir.

Hazırlayan: Suat Yener

Lütfen kaynak göstererek kullanın.

Zeki Arif Ataergin besteleri

 Gez dolaş ağyâr ile ben ağlarım sen durma gül Dilkeşhâverân Curcuna Y.Sinan Ozan
 Gönül bir dem karar etmez hayâl-i yâre düştüm ben Dilkeşhâverân Lenk Fahte Zeki Arif Ataergin
 Gönül sevdâ seline kapılma sakın Dilkeşhâverân Curcuna Zeki Arif Ataergin
 Kalb-i mecrûha haber verme sakın yâresini  Dilkeşhâverân Ağır Aksak Mehmet Ali Haydar Paşa
 Karanlık ufuktan güneş doğmadı Dilkeşhâverân Curcuna Ahmet Refik Altınay
 Kerem eyle budur sana dileğim  Dilkeşhâverân Aksak _
 Kim görse seni aşkına hasr-ı emel eyler Dilkeşhâverân Sengin Semâî Ahmet Refik Altınay
 Meyl eder bu hüsn ile kim görse ey gül-fem seni Dilkeşhâverân Ağır Aksak _
 Nerde kaldın gözlerim yollarda yıllardan beri Dilkeşhâverân Aksak _
 Rûhum seni sevdi sana yandı sana yârdır Dilkeşhâverân Aksak Ahmet Refik Altınay
 Sana dildâdedir canım efendim Dilkeşhâverân Aksak _
 Beyazdır sîne-i sâfın a cânım Evc Bûselik Düyek _
 Kalbimde sızım acım kız sendedir ilacım Evc Bûselik Aksak _
 Eksilmez artar cevrin a zâlim Evc-Mâye Aksak _
 Bırakıp gittiğin akşam beni ey şûh-i şenim Hicaz Aksak _
 Hicrânla geçen günleri hasretle anarken Hicaz Türk Aksağı _
 Ne müşkilmiş güzel sevmek meğer (Vay ne müşkilmiş..) Hicaz Ağır Aksak Mehmet Sâdi Bey
 Ne müşkülmüş güzel sevmek meğer  Hicaz Ağır Aksak Mehmet Sâdi Bey
 Güneşten yakıcı ay kadar dilber Hicazkâr Curcuna Ömer Hayyam
 Neden sînemde mest olsan kaçarsın nâz için benden Hicazkâr Curcuna Ahmet Refik Altınay
 Sanma derd-i hasretinle gözlerimdir ağlayan Hicazkâr Ağır Aksak _
 Aşka düştüm cân ü dil müft-i civânân oldu hep Hüseynî Curcuna Nedîm
 Başladım feryâde ben bülbül gibi Hüseynî Aşîran Aksak _
 Bir çile ipeğimsin bir tek sevdiceğimsin  Hüzzâm Türk Aksağı-Cur. Enis Behiç Koryürek
 Mızrabı bırak zülfünü sînemde gezindir Irak Türk Aksağı _
 Neydin güzelim dün gece sen dün gece neydin Irak Semâî Ali Paşa (Doktor)
 Zülfünü ruhsâra dök sünbül gibi Irak Müsemmen _
 Bir kıvılcım düştü baygın gözlerinden bağrıma  Isfahan Aksak _
 Gönlümü cânâna verdim oldu cânânım gönül Isfahan Ağır Aksak Kirâmeddin Efendi (Şeyh)
 Ey gönül niçin perîşânsın beyâz kâkül gibi Karcığar Ağır Aksak _
 Fecrin sönen ilk yıldızı yanmış gibi baştan Karcığar Curcuna _
 Seni kim görse olur müptelâ Karcığar Curcuna _
 Bin yâre açıp geçti o dilber ciğerimden Kürdîli Hicazkâr Müsemmen _
 Dil uyur mest olarak yâr-ı dilârâ söyler Kürdîli Hicazkâr Ağır Aksak Yahyâ Kemâl Beyatlı
 Dün kahkahalar yükseliyorken evinizden Kürdîli Hicazkâr Curcuna Yahyâ Kemâl Beyatlı
 Gel bu akşam da beraber içelim gitme kadın Kürdîli Hicazkâr Aksak _
 Söyle neden ağladın neler geldi başına Kürdîli Hicazkâr Curcuna Nâhit Hilmi Özeren
 Çiçekler lâleler güller senin vech-i lâtifinden Mâye Aksak Semâî _
 Derd-i aşkın ile zâlim perîşan olmada hâlim Mâye Curcuna _
 Gönül tâ evc'e i'lâ et enîn-i rikkat-efzânı Mâye Aksak Semâî _
 Mey ü müllerle gonceler güller Mâye Aksak Semâî _
 Senin ol dîde-i mahmûruna can mı dayanır Mâye Ağır Aksak _
 Yârin bu kadar cevri gelir miydi hayâle Mâye Sengin Semâî _
 Sâkî ki sen oldun su şarâb oldu demektir Muhayyer Aksak Fuat Hulûsi Demirelli
 Yüzünde var bir beni Nihâvend Yürük Semâî _
 Ey rûh-i müşahhas ki bütün canlara cansın Rast Ağır Düyek Mahmut Kemal (İbn'ül Emin)
 Bir nigah et kahr ile sen bakma Allah aşkına Sabâ Aksak Fatine Talay
 Ey bâd-ı sabâ koş da o cânâna haber ver Sabâ Aksak _
 Fecr-i hilkatte gülen bir gülsün Sabâ Curcuna _
 Fitneler gizlemiş mahmûr gözüne Sabâ Curcuna _
 Gizli derdimden haber ver sen o yâre ey sabâ Sabâ Ağır Aksak Mustafa Nâfiz Irmak
 Ağladım ümitlerim ağyâre kurban oldu hep Segâh Düyek Y.Sinan Ozan
 Hâksâr ettin beni çok firkatinle nâzenin Segâh Ağır Aksak Sâdık Açar
 Kendi gönlümdür tehiyye eyleyen berbâdımı Segâh Ağır Aksak Kıymet Hanım
 Cûybâre döndü eşkim hasretinle çağlıyor Sipihr Ağır Aksak Mahmut Kemal (İbn'ül Emin)
 Gönül âvâre kaldı yâr elinden Sipihr  Curcuna _
 Hicrânımı söyler sana mehtâb da seher de Sûznâk Aksak _
 Hicrinle senin revnâk-ı çeşmim soluverdi Sûznâk Sengin Semâî _
 Nerdesin sînemde ateş ufku sardı mâh-tâb Sûznâk Ağır Düyek Ahmet Refik Altınay
 Sevdim seveli sen güzeli gitti şuûrum Sûznâk Curcuna Kirâmeddin Efendi (Şeyh)
 Ey gönül niçin perîşânsın beyâz kâkül gibi Şedaraban Durak Evferi _
 Beni âteşlere salan o kapkara siyah gözler Şehnaz Curcuna Necâti Tokyay
 Can mısın cânân mısın sen söyle Allah aşkına Şehnaz Aksak Mesut Kaçaralp
 Sen gül dalında gonca ben dağ yolunda yonca Şehnaz Bûselik Düyek Orhan Seyfi Orhon
 Ben nâr-ı aşka hoş yâne geldim  Tâhir Düyek Kirâmeddin Efendi (Şeyh)
 Birdenbire kapımdan girdi o serhoş güzel Tâhir Bûselik Sofyan _
 Kız bir ince su gibi karşımdan akıp geçme Tâhir Bûselik Düyek Orhan Seyfi Orhon

 

 

03.03.2020